5 Điều Cần Cân Nhắc Để Chọn Cung Phù Hợp
Cung tốt là cung phù hợp với người bắn.
Thế nào là một cây cung tốt?
– Có phải một cây cung nặng, thiết kế hiện đại, thương hiệu nổi tiếng mới là một cây cung tốt? Còn một cây cung nhẹ, kiểu dáng và chất liệu đơn giản thì không?
– Không hẳn thế. Một cây cung tốt không xác định dựa trên lực kéo, kiểu dáng, chất liệu hay thương hiệu nhà sản xuất… Cung tốt là cung phù hợp với người bắn. Phù hợp ở đây có nghĩa là cung có thể đáp ứng được nhu cầu về mục đích, cách thức sử dụng, sở thích cá nhân của cung thủ. Cung có những thông số phù hợp với thể trạng, thể lực với cung thủ, tối ưu nhất hiệu quả và mang lại những trải nghiệm tốt nhất khi bắn.
Có nhiều yếu tố cần cân nhắc để quyết định chọn một cây cung phù hợp với mỗi cung thủ:
(Nếu phân vân hãy chọn tất)
Mục lục
1 & 2. Xét mục đích bắn cung và sở thích cá nhân
Đầu tiên phải xét đến câu hỏi: Mục đích bắn cung của bạn là gì?
- Giải trí, trải nghiệm cùng bạn bè và đình
- Chinh phục mục tiêu, thi đấu chuyên nghiệp
- Học thêm kỹ năng mới
- Rèn luyện tinh thần, cảm giác, giác quan nhanh nhạy
- Săn bắn (rất tiếc việc này là không thể ở Việt Nam)
- Phục vụ mục đích điện ảnh
Tiếp theo câu hỏi: Sở thích của bạn về đặc tính của cây cung yêu thích?
- Hiện đại/ Truyền thống
- Có cơ chế phức tạp/ Đơn giản
- Mạnh mẽ/ Nhẹ nhàng vừa sức
- Chậm rãi/ Cơ động
Kết hợp mục đích và sở thích thì bạn có thể chọn loại cung phù hợp cho bản thân:
Giải trí và trải nghiệm
Nếu chỉ để giải trí và trải nghiệm cùng gia đình, bạn bè, thì loại cung nào cũng ổn cả.
(Chỉ cần đến CLB Bắn cung Trần Quan Brothers. Bạn có thể thử hết tất cả các loại cung sẵn có và xem mình yêu thích loại nào.)
Chinh phục mục tiêu và thi đấu
Nếu là để chinh phục mục tiêu và tham gia thi đấu thì Cung trợ lực (Compound Bow), Cung một dây thể thao (Olympic Recurve Bow), Cung trần (Barebow) là lựa chọn khá phổ biến. Đặc điểm chung của dòng này là cung được nhiều trang bị hiện đại giúp tối ưu lực kéo và hướng việc bắn trở nên chính xác hơn (Xem thêm). Ngoài ra, có rất nhiều giải thi đấu dành riêng cho các loại cung này nên cơ hội tranh tài là không thiếu.
Thích phiêu lưu, bắn cung thực dụng
Nếu là một người thích phiêu lưu, bắn cung thực dụng (dùng để đóng phim, chụp ảnh) thì có hẳn dòng cung 3D cho bạn khám phá. Đặc điểm chung của dòng cung này là gọn nhẹ, lực bắn mạnh, cơ động, đẹp, ngầu (nên hay dùng trong điện ảnh).
Thích văn hoá, truyền thống
Nếu bạn là người hoài cổ, yêu thích các trải nghiệm văn hoá, lịch sử, luyện tập kỵ xạ (cưỡi ngựa bắn cung) thì Cung Truyền thống (Traditional Bow) là một đề xuất phù hợp. Cầm cây cung truyền thống trên tay, như cung Thổ, cung Hàn, cung Lưỡng Hà, Cung Nguyên đến Trường cung Anh… phần nào giúp bạn ngược dòng lịch sử và trải nghiệm cảm giác bắn cung của người xưa.
Rèn luyện tinh thần, cảm giác, giác quan nhanh nhạy
Bắn cung nói chung đều có lợi ích trong việc cải thiện sự tập trung, kiên nhẫn và sự phối hợp giữa tay và mắt về lâu về dài. Quan trọng là kiên trì luyện tập, không ngừng học hỏi, không ngừng cải thiện bản thân.
3. Xét thể trạng của cung thủ
Sau khi chọn loại cung yêu thích, yếu tố tiếp theo cần xem xét để chọn cung chính là thể trạng của cung thủ. Tùy theo dáng người cao thấp, sải tay dài ngắn, sực kéo giữ mạnh yếu mà cung thủ sẽ chọn các thông số cung khác nhau.
Sải kéo
Cung truyền thống, cung một dây, cung trần thì chỉ cần kéo không quá sải của nhà sản xuất quy định. Tuy nhiên đối với Cung trợ lực thể thao thì sải kéo cần phù hợp tuyệt đối cho từng cá nhân.
Lực kéo và Khối lượng cung
Nên chọn cung nặng và mạnh từ đầu?
Cung với lực kéo mạnh sẽ là lợi thế khi bắn cung nhất là các cự ly xa (giúp tên nhanh, mạnh, thẳng đến mục tiêu). Tuy nhiên, không nên chọn cung quá nặng và lực kéo quá khủng khi chỉ mới bắt đầu tập. Quan trọng không phải là cung nặng và mạnh đến cỡ nào. Mà quan trọng là cung thủ có kiểm soát được cây cung ấy không.
Nếu cung quá nặng, kéo không nổi, giữ không được, động tác sai thì không thể bắn tốt được. Bắn cung lúc ấy sẽ không thoải mái mà còn làm bạn “phát nản” mỗi lần cầm cung lên. Chưa kể tập không đúng cách với cung nặng có thể gây chấn thương không đáng có cho vai, tay và lưng sau này.
Điều chỉnh tăng từ từ
Cung thủ có thể từ từ tăng lực kéo của lên sau một thời gian luyện tập nhất định. Các loại cung thể thao hiện đại hầu hết đều có thiết kế để điều chỉnh tăng giảm lực kéo. Ví dụ, Cung thể thao một dây thường có thiết kế cánh cung tháo lắp. Có thể thay đổi cánh cung để nâng lực kéo lên ngưỡng mới. Nên không cần phải quá vội vàng để chọn một cây cung “siêu nặng” ngay từ đầu.
4. Xét "ngân lượng"
Bạn không thể bắn cung mà không có cung, nhưng bạn có thể bắn cung mà không cần tốn quá nhiều chi phí. Để trải nghiệm thì bạn có thể đến CLB Bắn cung Trần Quan Brothers, đăng ký một giờ bắn thử hay khoá học nhanh với mức giá hợp lý. CLB có trang bị đầy đủ các loại cung khác nhau từ Cung trần, Cung thể thao 1 dây, Cung trợ lực và Cung truyền thống cho khách/ thành viên/ học viên đến chơi.
Mỗi loại cung sẽ có mức ngân sách khác nhau (xem thêm), quan trọng là tìm được cung phù hợp với mục tiêu và sở thích của cung thủ.
Một số cung thủ có thể tiết kiệm bằng việc mượn cung của bạn bè hoặc người thân không sử dụng.
Tuy nhiên, trước khi bắn cung của người khác, hãy nhớ mang cung đến kỹ thuật viên về cung tên để được kiểm tra. Nếu cung không được sử dụng trong một thời gian, dây có thể bị mòn hoặc các bộ phận có thể bị lỏng. Kỹ thuật viên sẽ giúp bạn kiểm tra những vấn đề này, đảm bảo cung đã được canh chỉnh an toàn để bắn.
5. Xét chất liệu cung
Chất liệu làm cung ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền cũng như hiệu suất khi bắn. Tuỳ theo mục đích bắn cung và tần suất sử dụng mà bạn có nhiều lựa chọn chất liệu cung như sau:
Cung nguyên khối
Cung ống nước (PVC)
- Kiểu dáng đơn giản, lực kéo trung bình, cảm giác bắn rất sốc tay, hiệu suất thấp, dễ hư hỏng
- Không mất nhiều chi phí, vật liệu dễ tìm, dễ làm.
Cung gỗ/tre nguyên khối
- Thiết kế đơn giản, nhẹ, đàn hồi tốt nhưng không ổn định và dễ bị biến dạng theo thời gian
- Lực kéo có thể từ rất yếu đến rất mạnh (200lb ~ 91kg). Tuy nhiên, để chế tạo một cây cung gỗ nguyên khối đúng chuẩn mất rất nhiều thời gian.
Trường cung Anh có thể mất đến 4 năm để chế tạo. Nếu không mất nhiều thời gian chế tạo như vậy, cung sẽ không bền, không mạnh.
Cung phức hợp
- Cung trận, cung săn thời xưa, chất liệu là sự kết hợp nhiều loại vật liệu khác nhau như sừng, gân, keo, xương, da, gỗ, tre… Lực kéo mạnh, hiệu suất cao, uy lực lớn
- Cực kỳ khó chế tạo, khó bảo dưỡng và kém bền với thời tiết.
Cung tháo lắp
Thân cung
- Thân cung bằng gỗ: cầm nhẹ, gọn, tính thẩm mỹ cao.
- Thân cung bằng hợp kim: cầm nặng hơn, bền, thiết kế hiện đại, dễ gắng nhiều phụ kiện.
- Thân cung bằng carbon: nhẹ hơn, cứng hơn, độ bền cao, êm và ít rung khi bắn
Cánh cung
- Cánh cung bằng fiberglass đặc: thường có thiết kế đơn giản, dễ chế tạo, giá rẻ, kém bền, hiệu suất(*) không cao, dễ vỡ, gây phát tán các sợi thuỷ tinh nhỏ li ti độc hại.
- Cánh cung fiberglass ép lớp lõi gỗ/tre: kỹ thuật chế tạo tân tiến, kết hợp cả hai ưu điểm của gỗ/tre và fiberglass, giá hợp lý, độ bền cao hơn.
- Cánh cung carbon ép lớp với lõi foam: chất liệu hiện đại, nhẹ, độ bền cao,hiệu suất cao, cảm giác kéo cung mượt.
- Cánh cung fiberglass ép lớp với lõi foam: tương tự carbon – foam, nhưng hiệu suất thấp hơn một chút và giá thành rẻ hơn.
- Cánh cung carbon ép lớp với gỗ/tre: chất liệu hiện đại, mang ưu điểm của carbon (hiệu suất cao), cảm giác bắn đầm hơn so với lõi foam, kém bền ở các quốc gia nhiệt đới.
- Cánh cung carbon pha với fiberglass: Công nghệ độc quyền của hãng Uukha (Pháp), có hiệu suất cao vượt trội, rất bền.
- Cánh cung carbon nguyên chất: Công nghệ độc quyền của hãng Uukha (Pháp), có hiệu suất cao và độ bền hàng đầu, bền bất chấp thời tiết.
(*) Hiệu suất của cánh cung được hiểu là năng lượng tích trữ thực tế để đẩy mũi tên đi nhanh hay chậm (mạnh hay yếu). Ví dụ, trường cung Anh 60lb bằng gỗ bắn mũi tên bay đi với tốc độ 40m/s. Nhưng cung hiện đại bằng carbon cũng có lực kéo chỉ khoảng 36lb vẫn có thể bắn mũi tên bay đi với tốc độ đến hơn 50m/s.
Vật lý cơ bản: mũi tên có cùng khối lượng, mũi tên nào bay nhanh hơn thì uy lực cao hơn (động năng = ½ (khối lượng x bình phương vận tốc)).
