Trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, an toàn luôn được đóng vai trò quan trọng. Xách xe ra ngoài đường, bạn luôn phải mang nón bảo hiểm, thắt dây an toàn đúng không? Và còn phải có giấy phép lái xe nữa (chứng tỏ rằng người cầm lái biết luật giao thông, giữ an toàn cho bản thân và cộng đồng).
Bắn cung cũng vậy, là một môn thể thao sử dụng “hàng”, bạn cần phải có trách nhiệm trong việc sử dụng nó đúng cách, an toàn, tôn trọng thiết bị và con người.
Sau đây chúng tôi sẽ hướng dẫn các quy tắc bắn cung an toàn, dựa theo những quy định an toàn ở nước ngoài và điều chỉnh cho phù hợp ở Việt Nam.
Ảnh minh hoạ: một mẫu quảng cáo bảo hiểm của công ty Société Générale.
Có, và đó là cách duy nhất để giữ cho môn thể thao bắn cung luôn có hình ảnh lành mạnh, thân thiện với mọi người, an toàn để tham gia và giữ được sức khoẻ (lẫn tính mạng).
Dù bạn có khoẻ, giỏi, kinh nghiệm bắn cung bao lâu đi nữa vẫn có lúc bạn sẽ bắn trượt hoặc lỡ tay (điều này rất bình thường, chúng tôi đôi khi cũng bắn hụt). Trục trặc thiết bị cũng gây ra “lỡ tay” (cướp cò ở cung trợ lực). Dù là VĐV bơi lội chuyên nghiệp, bạn vẫn có thể bị đuối nước. Vì vậy, bạn không được hướng mũi tên quá cao, vào người, động vật, góc bắn ngang phải trong phạm vi góc 40 độ về phía trước (mỗi bên 20 độ). Cũng như hãy đảm bảo rằng khi xảy ra “lỡ tay” thì mũi tên vẫn trong tầm kiểm soát và không gây nguy hiểm. Tấm chắn đằng sau mục tiêu là trang bị không thể thiếu.
Dù có động năng nhỏ hơn nhiều so với đạn hoả lực, nhưng mũi tên cũng có thể xuyên được nhiều thứ. Bạn cần chú ý về mục tiêu của mình và những thứ xung quanh: liệu khi “lỡ” xuyên qua thì có gây hư tổn cho đồ vật, tài sản hay sinh vật sống khác không?
Đừng đặt mục tiêu trước cửa kính, trước tường đẹp, hay có những vật quý giá xung quanh – nếu có chuyện xảy ra thì bạn là người hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Nhớ tính đến trượt hợp mũi tên bị bật ngược nữa.
Có nhiều loại mũi tên có thể dùng chung cho nhiều loại cung, nhưng cần phải chú ý về độ dài (không dùng tên quá ngắn) và tình trạng của mũi tên. (Tên quá ngắn thì có nguy cơ rơi khỏi cung, mũi tên sẽ đâm vào tay. Mũi tên bị tét hay quá yếu sẽ không chịu được lực đẩy tức thời của cung)
Phải luôn kiểm tra mũi tên thường xuyên. Chỉ được dùng mũi tên nguyên vẹn, lành lặn. Nếu phát hiện có vết nứt, tét, tách sợi thì phải bỏ đi và tiêu huỷ nó.
Dùng đồ uống có cồn, chất kích thích, kích động tâm lý khi bắn cung dễ dẫn đến các điều 2, 1, 3 trên, có thể gây thương tích cho bản thân và người khác.
Bạn luôn có thể “lỡ tay” và gây ra tổn thương ngoài dự đoán, bạn có thể đối mặt với án phạt hình sự cũng như bộ môn bắn cung sẽ có thêm tai tiếng, gây ra sự cấm đoán gay gắt trong tương lai. Hãy nghĩ về bản thân và cộng đồng.
Chú thích a: trừ khi bạn sở hữu một mảnh đất dài hơn 500m, rộng hơn 50m. Bạn phải có trách nhiệm thu hồi các mũi tên đã bắn ra (chuyện gì sẽ xảy ra nếu kẻ xấu/trẻ em nhặt được mũi tên của bạn?). Bắn cung lên trời cũng không nên, mũi tên rơi xuống rất nhanh, gió có thể làm đổi hướng và bạn không biết nó sẽ rơi xuống đâu.
Bạn có từng thấy những cung thủ chuyên nghiệp, đội tuyển quốc gia, Olympic giương cung rất cao? Chả lẽ họ sai? Họ không tuân thủ qui tắc an toàn?
The Director of Shooting shall be advised if an athlete, when drawing back the string of his bow uses any technique which, in the opinion of the Judges, could allow the arrow, if accidentally released, to fly beyond a safety zone or safety arrangements (overshoot area, net, wall etc.). If an athlete persists in using such a technique, he shall, in the interest of safety, be asked by the Chairperson of the Tournament Judge Commission or the Director of Shooting to stop shooting immediately and to leave the field.
World Archery Rule Book 3, mục 12.9:
Tóm lại, luật thi đấu bắn cung có ghi “nếu trọng tài cảm thấy cung thủ dùng kĩ thuật gì đó mà có thể vô tình làm mũi tên bay ra khỏi khu vực an toàn, thì sẽ bị nhắc nhở. Nếu vẫn không chấp hành -> đuổi”.
Vậy “khu vực an toàn” là khu vực thế nào?
Nếu “vô tình” thì mũi tên sẽ bay đến đâu?
Qui định như vậy là rất hợp lý, rất bao quát.
“Khu vực an toàn” thì sẽ dựa vào điều kiện thực tế ngay tại đó: sân thi đấu Olympic rất dài, rộng, có tường chắn – cung thủ sẽ có nhiều giới hạn an toàn hơn và mọi người sẽ bớt lo về việc một vài mũi tên đi lạc. Tiêu chuẩn về “an toàn” cũng sẽ thấp hơn và VĐV có thể giương cung cao “khá” thoải mái. Trong video, cung thủ nữ dùng cung recurve với có sức kéo không quá mạnh (lực 40lb, sải 25″), việc giơ tay cao khi chưa kéo hết sải tay cũng khó mà đưa mũi tên bay xa hơn 100 mét được – nên hoàn toàn hợp lệ với qui định của World Archery.
Sân bắn cung của các câu lạc bộ, nằm ở trung tâm thành phố, khu đô thị, kể cả nông thôn vắng người thì không có sự xa xỉ đó: kích thước nhỏ hơn, xung quanh nhiều nhà dân, công trình dân sự, hay không có rào chắn thì việc ai đó lang thang gần đấy không thể tránh khỏi. Việc mũi tên đi lạc là tuyệt đối không được phép xảy ra. Vì vậy ở tất cả các CLB quanh thế giới đều nghiêm cấm việc giương cung góc cao. Cung thủ tập luyện, người mới chơi hay dùng cung nhẹ thì việc giương cung lên trời không mang lại lợi ích gì cho người bắn cả. Nếu có, thì nó lại quá nhỏ, và cũng không đáng để làm thế.
Vậy, nếu bạn đang ở Việt Nam, hay ở CLB nào đấy ở đất nước khác: tuyệt đối chấp hành qui định tại cơ sở đó. Không bao giờ giương cung lên trời. Nếu bị nhắc nhở về vấn đề đó – hãy sám hối và khắc phục ngay.
Nếu bạn là người quản lý CLB, hướng dẫn viên bắn cung: phải chú ý đến quá trình bắn của tất cả mọi người, nếu thấy ai kéo cung cao (sky-draw) thì phải lập tức chấn chỉnh, giải thích và hướng dẫn cho người tham gia.
Nếu không có, bạn không nên bắn cung hoặc tổ chức bắn cung.
Tiêu chuẩn để một sân bắn cung đủ an toàn vẫn chưa có hướng dẫn, qui định và chế tài cụ thể (ví dụ như Phòng cháy chữa cháy). Vì vậy chúng ta sẽ phải làm tốt nhất có thể và phải luôn “trừ hao” mọi trường hợp có thể xảy ra.
Trên tinh thần là khu bắn cung cần có vách che chắn mũi tên, chỗ đứng bắn phải có hàng lối đàng hoàng và qui trình bắn đảm bảo mũi tên không hướng vào người, vật. Chúng tôi sẽ tổng hợp và phổ biến các tiêu chuẩn an toàn bắn cung trong tương lai. Để được hướng dẫn cụ thể, vui lòng liên hệ chúng tôi để được giải đáp chi tiết.
Giang hồ gọi đó là “bắn chay” (dry-fire).
Chú thích b: việc kéo và thả dây cung khi chưa lắp mũi tên sẽ làm thế giới quay lưng với bạn (cung bị hư – bạn sẽ tiếc; bạn sẽ phải đền bù nếu như cung đó là của người khác; bạn sẽ bị thương; nhà sản xuất và seller sẽ từ chối bảo hành;…). Khi bạn “bắn chay” và làm hỏng cung, những cung thủ có kinh nghiệm nhìn qua là biết ngay, bạn không nên lươn lẹo và nói dối rằng “tự nhiên nó hư chứ đâu phải do tôi”.
Chú thích c: Khi rút tên khỏi bia mục tiêu phải cẩn thận, những sợi vật liệu trên thân tên có thể cứa vào các ngón tay. Cũng như khi rút tên thì phải né đuôi mũi tên ra, vì bạn có thể vô tình đâm bản thân hoặc người khác. Nên sử dụng cao su hỗ trợ rút tên nếu có.
Đầu mũi tên thường nhọn, và đuôi mũi tên cũng thế. Bản thân người viết chưa từng bị thương vì đầu mũi tên, nhưng đuôi mũi tên thì có. Đầu mũi tên như mũi dao thì đuôi tên như mũi kéo, nếu bạn bị ngã và bằng cách nào đó lại ngã vào các mũi tên đang ghim trên bia, cắm trong ống, cầm trên tay,… đảm bảo sẽ không có cái kết đẹp. Vì vậy tốt nhất khi bắn cung ở trường bắn bạn nên đi bộ, tránh bị ngã cũng như đừng đùa giỡn quá mức.
Cung tuỳ loại có thể gây ra tiếng nổ lớn (nếu bắn chay (dry-fire) thì tiếng nổ còn to hơn nữa!). Mũi tên được bắn vào bia cũng có tiếng động mạnh, càng tồi tệ hơn nếu mũi tên đâm trúng vật cứng, kim loại. Vì vậy, bạn cần phải chú ý để không làm ồn người nhà, hàng xóm, trẻ nhỏ, xem xét kế hoạch cách âm… Có thể làm một bữa nhậu với hàng xóm và thông báo rằng “Tôi bắn cung chứ không có mở vinahey”.
Bạn có bao giờ chứng kiến cầu thủ bị gãy chân, căng dây chằng, trầy gối các kiểu; cua-rơ bị té sấp mặt hay võ sĩ quyền anh đấm rụng răng đối thủ? Khá thường xuyên đúng không?
Còn trong môn bắn cung thì khi bạn té ngã cũng là vi phạm quy định (do ngay từ đầu trong sân bắn cung cấm chạy nhảy đùa giỡn). Bạn có thể xem tại đây để tìm hiểu tại sao Bắn cung là bộ môn an toàn nhất.
Là những cung thủ hiện đại, văn minh, có trách nhiệm, mọi người hãy cùng hợp tác và chấp hành những quy tắc an toàn bắn cung!
Để tham khảo các văn bản về Quy tắc an toàn bắn cung, cũng như download và in ra dán khắp nhà, cơ sở bắn cung, câu lạc bộ,… Các bạn có thể dùng những nội dung sau (miễn phí và có thể sử dụng với mọi mục đích):
Chia sẻ bài viết:
946 Trường Sa, Phường 13, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
bancungtranquan@gmail.com
Phone 1: 0933107539
Phone 2: 0868879540
T2 - T6: 09:30 – 20:45
T7 - CN: 09:00 – 20:45